اشاره : محمدحسین مختاری فرزند حیدرعلی ، دارای شماره شناسنامه ۱۵۷۸، متولد ۱۳۴۴ ، صادره از شهرستان قائم شهر، سال ۱۳۵۶ در سن دوازده سالگی دروس حوزوی را در حوزه علمیه امام صادق (ع) کوتنا (قائم شهر) آغاز کردند و دوره مقدماتی را نیز در همین حوزه گذراندند. سال ۱۳۵۹ برای ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه قم شدند که همزمان با تحصیل، به تدریس علوم حوزوی نیز اشتغال داشتند. دروس سطح لمعه (ج۱ و ۲)، رسائل، مکاسب و کفایةالاصول را در محضر اساتید بزرگواری همچون آقایان اشتهاردی، وجدانی، اعتمادی، بنی فضل و ستوده گذرانده و از آنها بهره های فراوانی بردند. دروس خارج فقه و اصول، از محضر آیات عظام، فاضل لنکرانی، شیخ جواد تبریزی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، جوادی آملی و احمدی فقیه یزدی، سال های متمادی استفاده کردند. ایشان زمانی که در حوزه علمیه قم به تحصیل علوم حوزوی اشتغال داشتند،

به صورت متفرقه در ایام تعطیل، تحصیلات علوم جدید را ادامه داده و دوره متوسطه را به پایان رساندند و مدرک دیپلم را در سال ۱۳۶۵ از آموزش و پرورش قم اخذ نمودند. سپس در کنکور سراسری شرکت کرده و در دانشگاه علامه طباطبایی پذیرفته شدند و این مقطع وهمچنینمقطع کارشناسی ارشد را نیز با موفقیت سپری کردند. آنچه مهم است، این است که در مدت تحصیل در دانشگاه، هیچ گاه ارتباط ایشان با دروس حوزوی قطع نشد؛ بلکه در همان ایام به تدریس فقه (لمعه و مکاسب) مشغول بودند.

سرانجام سال۱۳۸۲ جهت ادامه تحصیل به کشور انگلستان اعزام شدند و در کنار فعالیت های فرهنگی و تبلیغی، سال ۱۳۸۶ موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته فلسفه غرب (شاخه هرمنوتیک) از دانشگاه دورهام انگلستان شده و به فضل الهی پس از بازگشت به کشور عزیز ایران و با ورود به حوزه علمیه قم ضمن تدریس در دانشگاه ها، همچنان همان مباحث حوزوی را دنبال می کنندو اينك به عنوان رييس پژوهشگاه تقريب مذاهب فعاليتهاي مهمي را در دستور كارشان دارند كه در ادامه به آن مي پردازيم.  

شمال نیوز  :ضرورت ایجاد وحدت و تقریب در میان مسلمانان از امور انکار ناپذیر در جوامع اسلامی می باشد شما به عنوان رييس پژوهشگاه تقريب مذاهب راهكاره هاي عملياتي خود را بفرماييد.

- ضرورت وحدت در میان مسلمانان و نیز اجتناب از اختلاف و تفرقه برای دست یابی به رشد و تعالی همۀ امتهای اسلامی بر هیچ کس پوشیده نیست. زیرا سعادت ملتهای آزاده و مسلمان، در گرو وحدت و تقریب میان آنها می باشد ، همچنين تفرقه و اختلاف منشأ شقاوت ملت هاي اسلامي است. که یقیناً مهمترین هدف استکبار نیز ایجاد تفرقه و اختلاف برای سیطره بر جوامع اسلامی می باشد،لذا هوشیاری آحاد جامعه اسلامی و رفع موانع اختلاف و تفرقه امری ضروری است. از ديدگاه قرآن کریم اتحاد، پيوند ، همدلي و انسجام با يكديگر از جايگاه ويژه اي برخوردار است.

خداوند متعال در قرآن كريم انسجام و اتحاد را موجب اعتلا ، و تفرقه را باعث انحطاط مي داند . لذا در تعالیم قرآن کریم وحدت اسلامی یکی از مهمترین واجبات است ، خداوند متعال در قرآن آنجا كه مي فرمايد: «و اعتصَموا بِحَبل الله جَميعاً ولاتَفرّقوا همگي به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد». مسلمانان را به وحدت فراخوانده و از تفرقه نهي كرده است. با توضیحات داده شده باید اذعان نمود نه تنها وحدت و تقریب برای همۀ مسلمانان جزو ضروریات انکار ناپذیر جوامع اسلامی است، بلکه باید امر تقریب به سطح عمیقتر جامعه سرایت نماید ،یعنی حصول تقریب و وحدت در گام نخست در سطح عموم مسلمانان و نیز صاحبان اندیشه حاصل شود و این رویکرد وحدت بخش مقدمه ای باشد برای تکامل،همکاری و هماهنگی همه جانبه مسلمانان،که به قطع و یقین می توان تقریب در حد تکامل و همکاری را بهترین نوع تقریب برای مبارزه با تفکرات ضد اسلامی برخی ابر قدرتها بر شمرد.

اجرائي نمودن راههاي گسترش تقريب و عدم اكتفا به راه هاي موجود و انديشيدن به طرحي نو در امر وحدت بين مذاهب از نكات مهم است، لذا راههای گسترش فرهنگ وحدت و تقریب در میان مسلمانان بسیار زیاد و متعدد است که می شود به موارد ذیل اشاره کرد:

 1. دمیدن روح خرد گرائی بر پیکر جوامع اسلامی که اسلام بر آن تأکید مستمر دارد.(احیای گفتگوی منطقی و عقلائی)؛

 2. ارتقاي سطح آگاهی اجتماعی و فرهنگ دینی توده ها؛

 3. جدي گرفتن نقش عالمان دین در ایجاد تقریب میان مذاهب(استفاده از ایده ها و ديدگاه هاي عالمان دور اندیش و معتقد به تقریب میان مذاهب اسلامی) ؛

 4. اطلاع رسانی در راستای انتقال دستاوردهای گفتگو های بین فرهنگی و مذهبی به توده ها؛

 5. راه اندازی شبکه ماهواره ای براي مقابله با رسانه های غربی که به تفرقه بین مسلمانان دامن می زنند ؛

 6. ایجاد ظرفیت¬های لازم و تجهیز مبلغین تقریبی به ابزارها و تکنیک¬های جدید انتقال پیام و ارتباطات در کشورهای اسلامی؛

 7. زمينه هاي ايجاد وحدت اسلامي در جامعه (با نگرش به سيره پيامبر (ص) در مدينه النبي) ؛

 8. توجه به ظرفيت هاي روحي و اخلاقي مردم؛

 9- کنگره بزرگ حج عاملی حیاتی برای ایجاد وحدت و تقریب میان مسلمانان؛

 10- تبیین و توضیح اختصاصات مذاهب برای دیگران، توسط علما و احتراز از شایعات؛

 11- ايجاد حکومت واحد اسلامي؛

 12- شناسايي کانون فساد و منشأ اختلاف. سوال: آقاي دكتر نقش ارتباطات ميان فرهنگي رو در اين بين نميشه ناديده گرفت .

شمال نیوز : نظر حضرتعالي در اين مورد مي تونه راهگشا باشه بفرماييد.

-امکان گفت وگوی میان فرهنگی،راهکاری برای برون رفت از خطر تفرقه میان جوامع اسلامی است .گفت و گو، سخن محبت آميز گفتن است و سخن محبّت آميز را با گوش محبت و از سر انس می شنوند. گفت و شنود تفکرات،گفت و گو و همزبان شدن دو تفکر است.گفت و گو در وادی تفکر آغاز می شود و در وادی تفکر جریان پیدا می کند و در همانجا به نتیجه می رسد و همه مردم از برکات آن برخوردار و بهره مند می شوند. همدلی و همفکری همه مسلمانان در این برهه از زمان جزو ضروریات جوامع اسلامی است، اما در کنار آن باید اثر بخشی مطلوب و ملموس این نوع گفت و گوهای میان فرهنگی را برای عموم مسلمانان تبيين كرد.

در قرآن کریم آیات فراوانی در موضوع گفت وگو ذکر گردیده است، به مقتضای آیه‌ی شریف «ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن» و «ادفع بالتی هی احسن السیئة فاذا الذی بینک و بینه عداوة کأنه ولیّ حمیم» اصل اخلاقی حاکم در برخورد اهل مذاهب با یکدیگر، مدارا و نرمی و عدم خشونت است.

از فحواي کلام الهي در آيه: ادع الي سبيل ربک... و جادلهم بالتي هي احسن، از قيد التي هي احسن، اين مطلب استنباط مي شود که بعضي از جدال ها، احسن و برخي غير احسن يعني (حسن و قبيح) هستند.

صاحب المیزان در این زمینه می نویسد: «رسول گرامي اسلام (ص) مأمور شدند که به يکي از سه طريق (حکمت، موعظه، مجادله) مردم را دعوت کنند، که هر يک براي دعوت طريقي مخصوص است.

اگر دعوتگر از راه جدال دعوت مي کند بايد از هر سخني که طرف مقابل را بر رد دعوتش برمي انگيزد و او را به لجبازي وا مي دارد، بپرهيزد و مقدمات کار را هر چند که طرف، راستش بپندارد به کار نبندد مگر آنکه جنبه مناقضه داشته باشد، و از بي عفتي و سوء تعبير اجتناب کند و اگر غير اين را انجام دهد هر چند که حق را احياء کرده است، اما با احياي باطل و کشتن حقي ديگر احيا کرده و جدل از موعظه بيشتر احتياج به حسن دارد به همين جهت جدال را به احسن مقيد کرده است ».

لذا اهمیت گفت وگو در روابط انسانی، اجتماعی و فرهنگی غیرقابل انکار است، باید این نکته را مد نظر قرار داد که گفت و گو صرفاً برای ساکت نمودن طرف مقابل صورت نمی گیرد و نیز گفت و گو برای الزام دیگر مسلمانان به تمکین و قبول استدلال دینی و فرهنگی بین مذاهب اسلامی نمی باشد، بلکه گفت و گو زیر بنای وحدت اسلامی و مقدمه ای برای رسیدن به اصول مشترک و حقیقت است. گفت و گو راهکار مهم و حیاتی برای ارتباط بین جوامع اسلامی و ایجاد وحدت وتقریب و رفع موانع تقریب میان مسلمانان بوده از بین برنده کینه ها و اختلافات و در نتیجه زیستن در فضائی آرام و ایجاد وحدت و تقریب است.

ایجاد وحدت و تقریب در اندیشه، هدف و جهت گیری مسلمانان ، یکی از اهداف بزرگ دین اسلام بوده و نیز ابزار قوی و در عین حال سازنده است، مشروط بر این امرکه گشودن باب گفت و گو بدون اهداف مادّی و بدون شائبه های فردی و سیاسی انجام گیرد، که این امر خود باعث حرکت عظیم رشد و تعالی و تقریب برای جوامع اسلامی خواهد گردید. سوال : همانطور كه حضرت عالي اشاره داشته ايد مي توان با تحلیل و بررسی و ریشه یابی جریان های ضد تقریبی با تأکید بر ایجاد هویت واحد اسلامی گامهاي موثري در اين زمينه برداشت در اين باره توضيحات خود را بفرمائيد با گسترش موج بيداري اسلامي و پيدايش حكومتهاي اسلامي در گستره جهان اسلام، توجه متفكران و افكار عمومي به دين مضاعف شده است.

اين امر مسئوليت متفکران و اندیشمندان اسلامی را در معرفي اسلام به عنوان دین اتحاد و همدلی و تقریب بین کشورهای اسلامی دو چندان کرده است، لذا امر تقریب مذاهب اسلامی امری حیاتی محسوب می گردد، زیرا کشورهای اسلامی دارای دشمنان مشترکی هستند که در رأس آن آمریکا و دیگر کشورهای زور گو قرار دارند ،از سوی دیگر در کشورهای اسلامی حضور برخی جریانات ضد تقریبی مانند فرقه وهابیت خود عاملی بازدارنده برای تقریب بین مذاهب محسوب می گردد، لذا باید با بکارگیری عالمان ژرف نگر در کشورهای اسلامی و انتقال دستاوردهای گفتگوی بین مذاهب در مقابله با این جریانات ضد تقریبی همت گماشت. از آنجا كه امروزه در جهان معاصر بدعت هایی در اعتقادات مسلمین شکل گرفته است، بروز تفکرات و اندیشه های خرافی باعث شد که در عرصه جهان اسلام، بخشی از جامعه اسلامی از آن اسلام نابي که بر پیامبر گرامی وحی شده يعني دین محبت، رأفت و احیای ارزش های اخلاقی و انسانی فاصله بگیرند. امروزه جریان سلفی گری و وهابی گری با اعمال نابخردانه شان در دنیا، از اسلام راستین فاصله گرفته اند و بر حسب ظاهر سعی در صیانت از شعائر اسلامی دارند، اما در عمل باعث خدشه دار شدن چهره واقعی اسلام در انظار جهانیان گرديدند. در حالی که پیامبر (ص)، پیامبر رحمت است، دین اسلام دین رحمت است، دین عدالت و مهرورزی است. سرلوحه برنامه پیغمبر گرامی اسلام دعوت به ایجاد فضای همدلی، عشق توأم با محبت و احیای فضائل انسانی است، اما متاسفانه امروزه بدعت ها و خرافات، در بخشی از جهان اسلام شکل گرفته و باید با این گونه فرقه ها و تفکرات نابخردانه مبارزه کرد و تقریب در حقیقت نزدیک ساختن افکار متفکران اسلامی، منطبق بر ساختار و چهارچوب تعالیم و آموزه های وحی است. در آسيب شناسي بحث تقریب، با نگرش هایی که همراه با تعصبات ناروا و قومیت گرایی است ، مقابله مي شود، چراكه اين نگرشها باعث گردیده، در میان غیر مسلمانان، اسلام به گونه ای ناروا و ناشايست تعریف شود و امروزه ما می بینیم که اسلام القاعده ای به دنبال ترویج و نشر اندیشه ها و افکار گمراه کننده خود در میان کشورهای اسلامی است، که این امر منجر به وارونه جلوه دادن اسلام ناب- که منطبق با فطرت انسان هاست- خواهد شد، لذا شناخت جریان های ضد تقریبی می تواند در زدودن افکار خرافی و مقابله با بدعت ها و فرقه گرایی در جهان اسلام و در نهایت معرفی اسلام راستین و اسلام ناب با همکاری همه پژوهشگران جهان اسلام تلاش کند و تقریب بین مذاهب و پيروان آن را پیش ببرد. امت اسلامى با همه اختلافات فکرى که در گرایش‌‌هاى مذهبى داشت، با الهام از رهنمودهاى حیات‌بخش اسلام توانسته بود پیوند اخوت در میان خود ایجاد نماید و در پرتو کلمه توحید و توحید کلمه در برابر تهاجم سنگین دشمنان قسم خورده اسلام استوار بماند، ولى با کمال تأسف با پایه‌ریزى مبانى فکرى وهابیت در قرن هفتم و هشتم، این وحدت درهم شکسته شد و با اتهام نادرست بدعت و شرک به مسلمانان، ضربه‌‌هاى جبران ناپذیرى به صفوف به هم پیوسته آنان وارد كرده و با نابودى آثار بزرگان دین و ممانعت از شعائر اسلامى و جلوگیرى از توجه مردم به انبیا و اولیاى الهى، اهداف شوم دشمنان دیرینه اسلام را عملى ساخت.

شمال نیوز : مي شود در اين موضوع به مشترکات بين امت اسلامی تاکید كرد ؟

- از مهمترین مباحث موجود در میان مسلمانان ، وجود مشترکات فراوان در مبانی واصول اسلامی است و طرح مشتركات مذاهب مختلف اسلامی و همچنین طرح مسايل اختلافی در فضای آرام باعث هم‌فكری و همكاری در جهان تشيع و تسنن خواهد گردید. برخی از مشترکات اعتقادی میان مسلمانان به شرح ذیل می باشد: 1. ايمان به خداي واحد؛ 2 . ايمان به قرآن کريم بدون هيچ‌گونه تحريف در آن؛ 3 . ايمان به سنت نبوي و رسالت او؛ 4 . عمل به روايات مستند از اهل بيت(علیهم السلام) ؛ که به جهت اسناد آن به رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) مورد قبول اهل سنت نيز قرار گرفته است؛ 5 . محبت اهل بيت(علیهم السلام) ؛ 6 . ايمان به خروج حضرت مهدي(علیه السلام) ؛ 7 . التزام به ارکان عملي از قبيل: نماز، زکات، روزه و حج... ؛ 8 . توجه به کعبه هنگام نماز. اشتراکات در زمینه های اعتقادی ، فقهی، اخلاقی و... به وفور در بین جوامع اسلامی وجود دارد که ما به اندكي از بسيار اشاره نمودیم. اين در حالي است که وهابيان اين مشترکات را رها کرده و دعوت به تقريب و وحدت بر اساس آن را بدعت مي‌دانند. دکتر قفاري مي‌گويد: «فکانت دعوة التقريب هي البدعة الکبري التي أرادت أن تعطي الکفر و الظلال والالحاد صفة الشرعية واسم الإسلام: «دعوت تقريب همان بدعت بزرگ است که اراده کرده تا از اين راه کفر و گمراهي و بي‌ديني را عنوان شرعي داده و اسم اسلام را بر آن بنهد». این نوع نگرش علمای سلفی یقیناجایگاه اسلام و مسلمین را در جهان متزلزل خواهد ساخت و همه راههای منتج به تقریب را سد خواهد ساخت. تمسک به مشترکات مذاهب اسلامی اولین گام برای ایجاد تعامل و نیز منشأ کارکردهای اجتماعی و تقریبی در میان مسلمانان است. قرآن کریم به پیامبر اکرم(ص)در موضوع برخورد با اهل کتاب می فرماید:

سوال : پژوهشگاه تقريب مي تواند از طريق انتشار مجلات،و رسانه های جمعی. آگاهي بخشي را دستور كار خود قرار دهد .

- یکی از اركان مهم تقریب بین جوامع اسلامی، نزدیکی اندیشه و افکار مسلمانان با مذاهب متفاوت است و لازمه رسیدن به این امر انتشار نشریات و مجلاتی است که اندیشه های تقریبی اندیشمندان جهان اسلام از مذاهب مختلف را منعكس مي كند.

نکته یاد شده حاکی از وسعت فعالیتهای تقریبی و وجود پتانسیل فضای تقریبی در جوامع اسلامی است، لذا باید به دور از پراکنده کاری و نیز اهتمام دقیق به امر آگاهی بخشی مسلمانان،فضای تقریبی کشورهای اسلامی را بر اساس عقلانیت منطبق با دین مبین اسلام و نیز ارائه گفتمان سازنده، پیش برد، زیرا وقتی به تلاش رقبا در نقاط مختلف جهان نظر می افکنیم، ملاحظه می کنیم که مروجان مسیحی، بودایی، بهایی و به خصوص وهابیت با استفاده از جدیدترین ابزار و شگردهای تبلیغی، تمامی رسانه ها را قبضه کرده¬اند، لذا جای خالی رسانه های تقریبی بیش از پیش احساس می شود. لذا می توانیم مجلات علمی و آکادمیک مرتبط با امر تقریب را هم به لحاظ محتوایی، غنی و هم به لحاظ پژوهشی تدوین کنیم، سپس مقالاتی را از پژوهشگران جهان اسلام و نیز پژوهشگران داخلی، دریافت نموده و این مقالات را در مجله یا فصلنامه ای که قوام علمی و ارزش محتوایی بالایی داشته باشد؛ منتشر سازیم که این خود نحوه ای از تبادل اطلاعات و تعامل و گفت و گو بین پژوهشگران جهان اسلام و نیز انتشار مبانی تقریبی برای عموم مسلمانان است. در این رابطه نباید بزرگ منادي همگرايي جهان اسلام، سید جمال الدین اسد آبادی را از یاد برد ، چنان که رشيد رضا در مجله المنار، ذيل عنوان «بحث في المؤتمرالاسلامي» مي نويسد:«اول صوت سمعناه في هذا العصر يدعوالمسلمين الي التعارف والاتحاد والتعاون في الرأي والسعي علي تدارک ماحل بالمسلمين من الرزايا الاجتماعية... هو صوت الحکمين جمال الدين والشيخ محمد عبده رحمهما الله تعالي». : نخستين فريادي که در اين عصر مسلمانان را به شناخت يکديگر و اتحاد و همکاري در رأي و کوشش براي جبران آنچه بر مسلمانان از گرفتاريهاي اجتماعي عارض شده ، دعوت مي کرد، فرياد دو دانشمند مبارز، سيدجمال الدين و شيخ محمد عبده بود، رحمت خداي بزرگ بر آن دو باد». از مهم ترين راهکارهاي سيد جمال الدين در جهت روشنگري و آگاهي بخشي مسلمانان، تشويق دوستان، مريدان و ارادتمندان خود به تأليف، ترجمه و نشر کتب و رسائلي بود که با مطالعه آنها مردم به بيداري دست يابند. از قدم هاي مؤثر سيد جمال الدين در اين زمينه انتشار نشريه عروة الوثقي است. او از هند با وعده پشتيباني عده اي از مسلمانان روشنفکر آن سامان، عازم اروپا شد و با انتشار مجله عروة الوثقي، اصول اصلاحي خويش، به ويژه اتحاد اسلامي را، دنبال کرد. گفته مي شود انتشار اين مجله، گامي بس بزرگ در راه تفاهم و اتحاد مسلمانان بود و خود نيز از پيامدهاي همبستگي مسلمانان به شمار مي آمد، زيرا مخارج آن به وسيله مسلمانان تشکيلات عروه، در مصر، هند و... تأمين مي شد. استفاده از مطبوعات و انتشار نشريه به نظر سيد جمال الدين يکي از راهکارهاي مؤثر در اين باب بوده است. وي در اين زمينه مي نويسد: «هر امتي را بايد علي الدوام از براي صيانت اخلاق و حفاظت ملکات و راهنمايي به سوي سعادت منبهي از غفلت و صائني از هبوط و سايقي به سوي فضائل و قائدي به جانب کمالات... باشد.. ـ هيچ چيزي داراي اين همه اوصاف نيست ـ مگر جرايد و اخبارنامه هاي يوميه».

لذا باید با الگو گیری از اندیشمندانی بزرگ چون سید جمال واهتمام در آگاهي بخشی مسلمانان از طریق رسانه های امروزی از طریق انتشار مجلات، راه اندازی شبکه ماهواره ای براي مقابله با رسانه های غربی که به تفرقه بین مسلمانان دامن می زنند و نیز ایجاد فضای مجازی در سایتها و وبلاگها و ایجاد رسانه های متعدّد و متنوّع برای بصیرت بخشی و نیز القاء فرهنگ وحدت و تقریب تلاش نمود،البته شکل گیری رسانه ها و نحوۀ ارتباطات و همچنین آگاهی بخشی مسلمانان باید بر اساس متدهای نو و جدید در عرصه جوامع بشری صورت گیرد و با برنامه ریزی دقیق و صحیح در نیاز سنجی عموم مسلمانان و نیز ارائه الگوهای جدید ارتباطی بتوان در مسیر وحدت گام نهاد،لذا به نظر می رسد حضور رسانه های اسلامی مبیّن وحدت و تقریب میان مسلمانان از کمبودهای نرم افزاری و سخت افزاری رنج می برد که می توان این نواقص را مرتفع نمود و همچنین فضای امروزی رسانه های دیداری و شنیداری و فضاهای مجازی از قبیل سایتهای اینترنتی و...برای نشر فرهنگ وحدت و تقریب در بین مسلمانان،به هیچ عنوان در شأن و منزلت واقعی خود قرار ندارد که باید برای رفع این کمبود ها و کاستی ها اقداماتی عاجل فراهم گردد.

شمال نیوز : به نظر شما حضور همه جانبه و فراگیر همه گرایشهای مذاهب اسلامی در کنفرانسهای متعدد بین مذاهب اسلامی به صورت مشترک چه نقشي در اين فرايند دارد؟

-باید اذعان نمود نشستهائی مانند کنفرانس عظیم وحدت اسلامی و یا نشست های تقریبی دیگر که دردیگر کشورهای اسلامی برگزار می گردد،می تواند نقشی موثر در پیشبرد اهداف تقریبی در میان مسلمانان ایفا نماید، بالاخص با شکل گیری جنبش بیداری اسلامی ضرورت برگزاری این نوع نشست ها انکار ناپذیر است ، همدلی و همفکری همه کشورهای اسلامی در این برهه از زمان جزو ضروریات جوامع اسلامی است، اما در کنار آن باید اثر بخشی مطلوب و ملموس این نوع نشست های مهم را برای عموم تبيين كرد ، لذا باید پژوهشهای دقیقی را مد نظر قرار دهیم ، به نظر می رسد اثر بخشی مطلوب باید جزو دغدغه های همه مسئولان مرتبط با امر تقریب باشد . لذا همایشها و کنفرانسهای تقریبی ،می تواند گامی مهم در ارائه طرحی جامع ، فراگیر و کاربردی برای وحدت روز افزون میان مسلمانان بردارد که انجام این امر باعث رشد وگسترش فرهنگ تقریب در میان کشورهای اسلامی خواهد گردید. براي رسيدن به اهداف مطلوب تقریبی در نشست های مرتبط باید در بین کشورهای اسلامی و غير اسلامي سطح بندي اهداف به تفكيك موضوعات مختلف از قبيل موضوعات دینی، علمي و فرهنگي صورت گیرد، همچنين بايد مخاطبان بر اساس نیازهای مذاهب اسلامی لحاظ گردند، لذا اين امور مي تواند با آسيب شناسي دقيق و مستند سازي از تجربيات علمي پژوهشگران ومسئولان تقریبی در داخل و خارج از کشور، براي استفاده در برنامه ريزي ها همراه گردد. لذا چشم اندازی که نشست های تقریبی می تواند ارائه نماید،دست یابی به یک مبنای مشترک تقریبی بر اساس اشتراکات فکری و نظری مذاهب اسلامی است که یقینا این نوع نگاه به نزدیکی افکار و اندیشه های تقریبی جوامع اسلامی کمک خواهد کرد.

 لذا در نگاه کلان و کاربردی به نظر می آید، ترسيم برنامه اي جامع براي عبور از بحرانهای موجود به ویژه در کشورهای اسلامی مانند بحران منطقه ای و تمسک همه کشورهای اسلامی به وحدت و اجتناب ازپذیرش نقش آفرینی و دخالت کشورهای استکباری در منطقه امري ضروري به نظر مي رسد. لذا برای دست یابی به این مهم لازم است، همۀ دلسوزان و متولیان امر تقریب ،همه سعی و تلاش خود را به کار گیرند تا با رصد نمودن آسیب های پیش رو در کشورهای اسلامی، بتوانند نقش راهبردی خود را با استفاده از توان و ظرفیت نیرو های دلسوز و توانمند، رقم زنند .  

شمال نیوز : به نظر حضرت عالي كه به عنوان یک فيلسوف جوان ريايست پژوهشگاه تقريب بين مذاهب را به عهده داريد براي مقابله با نقشه های تفرقه افکنانه دشمنان از طریق تنویر افکار آحاد جامعه اسلامی به ویژه نسل جوان چه بايد كرد؟

- امروزه در دنیا هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی یکی از شگردهای کاری قدرت های استعماری ایجاد تفرقه و شکاف در بین مذاهب اسلامی است. البته آنها به دنبال احیاء ضدّیت با اسلام هستند. استکبار جهانی که امروزه یک نظام ارزشی و فکری جهانی است، طبعاً مبارزه با این پدیده خطرناک هم باید جهانی باشد و از سوی دیگر آنها در راستای خصومتشان با اسلام، در درجه نخست قصد دارند که چهره اسلام را به گونه ای مخدوش معرفي كنند. امام خمینی این بزرگ منادی وحدت در جهان اسلام در رابطه با اهمیت حفظ وحدت و نفی سلطه استکبار جهانی می فرماید:« بر عموم دولتهاي